Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2016

Η «αειφόρος, βιώσιμη κ.λ.π. Ανάπτυξη»

του Γιώργου Κολέμπα


Μια προσπάθεια παράτασης του καπιταλιστικού μοντέλου ανάπτυξης κάτω από τον μανδύα της «Αέναης Προόδου»
  1. Το μήνυμα της «αειφόρου- βιώσιμης ανάπτυξης»
Σύμφωνα με το ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ - ΧΩΡΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ – ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, του ελληνικού Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το οποίο έχει αναρτήσει για διαβούλευση μέχρι την 18/11/2016, στο  Μέρος Α1– Άρθρο 1 Βασικές έννοιες, παρ. ε), έχουμε τον παρακάτω ορισμό για τη βιώσιμη ανάπτυξη:
«ε) Βιώσιμη ανάπτυξη: η ανάπτυξη που συνθέτει κοινωνικούς, οικονομικούς και περιβαλλοντικούς στόχους στην κατεύθυνση: 1) επίτευξης διατηρήσιμης οικονομικής ανάπτυξης με τη δημιουργία ισχυρής παραγωγικής βάσης και έμφαση στην καινοτομία και την αύξηση της απασχόλησης, 2) της εδαφικής και κοινωνικής συνοχής, της δίκαιης κατανομής πόρων και της άρσης των αποκλεισμών, 3) της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας και του τοπίου και της αειφόρου χρήσης των φυσικών πόρων…». Αυτός ο ορισμός αποτελεί ενσωμάτωση της αρχής της βιωσιμότητας και της αειφορίας στο ελληνικό δίκαιο κατ` απαίτηση και των μνημονίων βεβαίως.
Η έννοια της βιωσιμότητας και το μήνυμά της προέρχεται κατά πρώτον από τον αγγλικό όρο sustainability, που σημαίνει στήριξη- διατήρηση. Διατήρηση του υπάρχοντος και στήριξή του με τρόπο που να γίνει αιώνια βιώσιμο, να είναι αειφόρο. Χρησιμοποιήθηκε αρχικά κατά τη 10ετία του 1970, όπου οι ιδέες του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης άρχισαν να μπαίνουν δυναμικά στο προσκήνιο της πολιτικής, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζονταν και οι πρώτες επιπτώσεις από τα πρωτοφανή τοπικά και πλανητικά περιβαλλοντικά προβλήματα-ατυχήματα[1]. Τα οποία βέβαια με τη σειρά τους αναδείκνυαν επίσης στο επίκεντρο του διεθνούς πολιτικού ενδιαφέροντος τις οικολογικές ιδέες και αφύπνιζαν συνειδήσεις δημιουργώντας τα πρώτα περιβαλλοντικά-οικολογικά κινήματα.
Μετά το 1980 ο όρος αναφέρεται περισσότερο στη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη και συνδέεται με πολιτικά αιτήματα για τον έλεγχο και τον περιορισμό της παραγωγικής-καταναλωτικής οικονομικής δραστηριότητας, για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και κυρίως από την πυρηνική ενέργεια.
Κατά δεύτερο, ο όρος Growth (ανάπτυξη) σημαίνει αύξηση-μεγέθυνση-διόγκωση, και ιδιαιτέρως στην οικονομία σημαίνει βελτίωση των οικονομικών δεικτών, αύξηση του ΑΕΠ, των θέσεων εργασίας και των εισοδημάτων. Έρχεται προφανώς σε μεγάλη αντίθεση με τον όρο βιωσιμότητα.
Η έκθεση Μπούτλαντ («Το κοινό μας μέλλον» 1987) χρησιμοποιεί την έννοια της βιωσιμότητας για πρώτη φορά σαν επίθετο sustainable. Και το χρησιμοποιεί για να χαρακτηρίσει μια νέας μορφής οικονομική ανάπτυξη (sustainable development) και μια καπιταλιστική αναθεώρηση, ανταποκρινόμενη ταυτόχρονα στο αίτημα της ευρωπαϊκής Αριστεράς για μια μετακαπιταλιστική Ευρώπη(No: Kapitalism, Klerikalism, Konservativism, Kartells , Όχι στα 4 Κ) και στο αίτημα της Δεξιάς για «αέναη πρόοδο».
Είχε προηγηθεί φυσικά η έκθεση του «Κλαμπ της Ρώμης» το 1972 για «Τα όρια της ανάπτυξης», που έθετε σε αμφισβήτηση τις κοινωνίες της «κατανάλωσης» και της «αφθονίας».
Με την «Ατζέντα 21»[2] εισάγεται ένα οικονομικό σύστημα, το οποίο έχει στόχο τη συνεχή ανάπτυξη χωρίς δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και στους φυσικούς πόρους. Με τη χρήση των εργαλείων της αγοράς, υποτίθεται ότι θα προωθήσει την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών μη ρυπογόνων και φιλικών στο περιβάλλον, θα διαχειρισθεί τα απόβλητα, θα αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή, θα προστατέψει τα νερά και το έδαφος. Με την αποδοτική χρήση των πόρων και την καινοτομία θα εξελιχθεί σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα με αποτέλεσμα τη συγκράτηση της ανόδου της μέσης  πλανητικής θερμοκρασίας, καθώς και σε οικονομία που θα καταπολεμήσει τη φτώχεια, θα μειώσει τις ανισότητες και θα βελτιώσει την υγεία των πολιτών, παντού.
Με τη γνωστή μας συνθήκη του Μάαστριχτ (1992) για την Ευρώπη, εντάχθηκε η αρχή της αειφόρου ανάπτυξης στις αρχές και τους σκοπούς της ΕΕ[3]. Με την προπαγάνδα που ακολούθησε, μετατράπηκε η θετική προδιάθεση που υπήρχε, σε αποδοχή της συνθήκης από τις κυβερνήσεις, αλλά και από την πλειοψηφία των ευρωπαίων πολιτών, που τότε δεν είχαν και πολλούς λόγους να αμφισβητήσουν την αναγκαιότητα της αειφόρου ανάπτυξης, εκτός από τους «θεμελιακούς» του οικολογικού κινήματος, που υποστήριζαν ότι δεν ήταν δυνατή μια βιώσιμη ανάπτυξη, αν αφεθεί αυτή στην αγορά και δεν υπάρξει αποκαπιταλιστικοποίηση των παραγωγικών σχέσεων.
Το μήνυμα λοιπόν της επιθυμητής αειφόρου- βιώσιμης ανάπτυξης δεν πέρασε μόνο από -και στα- κόμματα εξουσίας, αλλά και πλατιά, ιδίως στα περιβαλλοντικά κινήματα.  Ειδικά τα περιβαλλοντικά πράσινα κόμματα εξειδίκευσαν το μήνυμα και άρχισαν  να μιλάνε και για την «πράσινη ανάπτυξη»!
  1. Στόχος του μηνήματος: η παράταση του καπιταλιστικού μοντέλου ανάπτυξης
Οι στόχοι της-όπως και να την πούμε- ανάπτυξης όμως, παρέμειναν σε επίπεδο διακηρύξεων και προπαγάνδας -φωλιάζοντας έτσι στο υποσυνείδητο και την ατομική και κοινωνική συνείδηση- και δεν πέρασαν ποτέ στην πράξη. Η ατζέντα 21 ήταν μόνο ένα προπαγανδιστικό εργαλείο, για να δοθεί παράταση στον καπιταλισμό που αμφισβητούνταν από τα ριζοσπαστικά τότε κοινωνικά και οικολογικά κινήματα. Να συνεχισθεί ένας καπιταλισμός στηριγμένος, όπως πάντα, στον ανταγωνισμό της αγοράς και στην  μεγιστοποίηση του κέρδους για τους επενδυτές. Με καλύτερες μάλιστα συνθήκες, αφού όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, προωθήθηκε στο έπακρο η απορρύθμιση σε όλα τα επίπεδα και τα εργαλεία της αγοράς χρησιμοποιήθηκαν για να αποφευχθεί κάθε οριοθέτηση από τη μεριά των κυβερνήσεων.
Το «Πρωτόκολλο του Κιότο»(1977), απετέλεσε τη διεθνή συνθήκη για εφαρμογή της σύμβασης Πλαίσιο του ΟΗΕ για την Αλλαγή του Κλίματος που ήταν ένας από τους στόχους της αειφόρου-βιώσιμης ανάπτυξης. Μέσω του πρωτοκόλλου θα επιδιωκόταν η προστασία του κλίματος από την αγορά. Με το σύστημα αγοραπωλησίας των δικαιωμάτων ρύπων από κυβερνήσεις και εταιρείες, θα σταματούσαν την άνοδο της θερμοκρασίας και την κλιματική αλλαγή. Είχαν βάλει στόχο για μια μέση μείωση των εκπομπών μόνο κατά 5% από τα επίπεδα του 1990 και αυτή όχι να γίνει άμεσα , αλλά μέχρι το 2010-ενώ οι επιστήμονες είχαν προτείνει μείωση 60% εκείνης της χρονιάς, για να αποφευχθούν οι συνέπειες από το φαινόμενο του Θερμοκηπίου.
Η επιστημονική επιτροπή του ΟΗΕ είχε επισημάνει μια σειρά αποφασιστικών αλλαγών, απαραίτητων για αυτό: στην οικονομία και το μοντέλο ανάπτυξης καθώς και στον τρόπο ζωής, βασικά του «αναπτυγμένου κόσμου». Αυτές οι αλλαγές θα έπρεπε να έχουν στόχο την καθαρότερη και ορθολογικότερη (που να ικανοποιεί ουσιαστικές και όχι καταναλωτικές ανάγκες) παραγωγή, την εξοικονόμηση ενέργειας, την προώθηση των ήπιων –ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, την προώθηση εναλλακτικών τρόπων δόμησης(Βιοκλιματική αρχιτεκτονική).Θα έπρεπε να προωθηθούν εναλλακτικές μεταφορές και εναλλακτικό εμπόριο. Να καταργηθεί π.χ. το εμπόριο του τροπικού ξύλου, ώστε να διασωθεί το τροπικό δάσος που είναι ένας από τους κύριους συντελεστές μείωσης του CO2. (Για να γίνει όμως αυτό θα έπρεπε οι βιομηχανικές χώρες να χαρίσουν τα «χρέη» των τροπικών χωρών, αυτών των τόσο πλούσιων σε πλουτοπαραγωγικές πηγές, αλλά τόσο φτωχών λόγω της στυγνής εκμετάλλευσής τους). Να υπάρξει αλλαγή στον σχεδιασμό των πόλεων και να περιορισθεί η αυτοκίνηση υπέρ της δημόσιας αντιρρυπαντικής συγκοινωνίας. Να υπάρξει αλλαγή στα μοντέλα κατανάλωσης και γενικά στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων.
Αντ` αυτού είχαμε μια σύμβαση που έλεγε στην ουσία ότι μπορούμε να συνεχίσουμε όπως πάντα με την ανάπτυξη. Γιατί τι θα μπορούσε να αλλάξει με την απόφασή τους για μια τόση μικρή μείωση κατά 5% και με το να εξαγοράζονται[4] τα «δικαιώματα εκπομπών» των φτωχών χωρών από τις χώρες και τις επιχειρήσεις που θα έπρεπε να μειώσουν τις δικές τους εκπομπές; Ακριβώς αυτό, να μπορούν να συνεχίζουν οι «αναπτυγμένοι» όπως και πριν. Η μείωση του 5% θα μπορούσε να επιτευχθεί για παράδειγμα από τις κερδοφόρες επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πράγμα για το οποίο καλούσαν ένα μέρος του κεφαλαίου να γίνει με αυτόν τον τρόπο «πράσινο».
Μέχρι την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 που μετατράπηκε σε κρίση δημοσιονομικών χρεών, όχι μόνο δεν είχαμε μείωση του οικολογικού αποτυπώματος, της φτώχειας και των κοινωνικών ανισοτήτων, αλλά με ετήσιους ρυθμούς «βιώσιμης» ανάπτυξης 2-3% της παγκόσμιας οικονομίας-καπιταλιστικής και «σοσιαλιστικής»-ξεπεράσθηκε η φέρουσα ικανότητα του πλανήτη- καταναλώναμε το 130% των δυνατοτήτων του- σε πόρους και απορρόφηση αποβλήτων.
 Στη συνέχεια, το 2009 στη Κοπεγχάγη, οι παγκόσμιοι «ηγέτες» δεν ήθελαν να ακούσουν για ατζέντα 21 και δεσμευτικά μέτρα για το κλίμα[5]-του οποίου η αλλαγή και οι επιπτώσεις βέβαια ήταν ήδη εδώ. Είχαν να ασχοληθούν με την οικονομική κρίση και την επιστροφή στην πούρα ανάπτυξη, χωρίς το επίθετο «αειφόρος» ή βιώσιμη, αλλά με μείωση των τιμών των μη ανανεώσιμων παραγωγικών συντελεστών, όπως είναι η ενέργεια από το πετρέλαιο ή από την εργασιακή δύναμη.
Η διασύνδεση της ατζέντα 21 του ΟΗΕ από τη μια με τις διαθρωτικές προσαρμογές του ΟΟΣΑ και τις χρηματοδοτήσεις από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα(ΠΤ), και από την άλλη με Εθνικές Επιτροπές αειφόρου ανάπτυξης και αντίστοιχες Τοπικές Αυτοδιοικήσεις, καθώς και με τις εθνικές και διεθνείς ΜΚΟ, είχε τρία σημαντικά αποτελέσματα: α) τη πολλαπλασιαστική διείσδυση του μηνύματός της σε ευρείες κοινωνικές ομάδες, β) την ενσωμάτωση της αειφορίας στις εθνικές πολιτικές, ως προϋπόθεση για κρατική χρηματοδότηση μέσω δανεισμών από τη ΠΤ και το ΔΝΤ, συνοδευόμενοι αυτοί οι δανεισμοί με αντίστοιχα Προγράμματα Διαρθρωτικής Προσαρμογής, γνωστά ως Μνημόνια που θυματοποίησαν ολόκληρες κοινωνίες και γ) τη συσχέτιση της αειφόρου ανάπτυξης με την παγκόσμια οικονομική διακυβέρνηση και τον έλεγχο των φυσικών πόρων.
Και ενώ στην πράξη είχε αυτά τα αποτελέσματα, στην ουσία του διακηρυγμένου της στόχου, δεν κατάφερε ούτε και αυτή τη μικρή μείωση των εκπομπών που απαιτούσε το πρωτόκολλο του Κιότο. Είχαμε αύξηση των συνολικών εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως-ακόμα και στη Γερμανία που πρωτοστάτησε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας(ΑΠΕ)[6] και είχε μικρή μείωση εκπομπών στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ είχε τέτοια αύξηση στους άλλους τομείς, που την υπερκέρασαν. Είχαμε εκθετική αύξηση του οικολογικού αποτυπώματος και αύξηση της κατανάλωσης των περιορισμένων πόρων του πλανήτη, συνέχιση της ερημοποίησης, υπερσυγκέντρωση του πλούτου σε πολύ λίγα χέρια και όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, μείωση των δασών και της βιοποικιλότητας, τοπικούς πολέμους και αύξηση του ρεύματος των οικονομικών-πολιτικών –περιβαλλοντικών μεταναστών κ.λπ., κ.λπ.
Από το Παρίσι (2015) και 20 χρόνια σχεδόν μετά το Κιότο, επιτεύχθηκε και πάλι συμφωνία μεταξύ 197 χωρών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Άρχισαν να μιλάνε πάλι για βιώσιμη ανάπτυξη και συγκράτηση της επερχόμενης κλιματικής αλλαγής σε υποφερτά επίπεδα, με λήψη μέτρων ώστε η άνοδος της θερμοκρασίας  να παραμείνει στο επίπεδο του 1,5-2 βαθμών Κελσίου.
Στη συνδιάσκεψη του Μαρακές (2016), όπου έπρεπε να συνεχισθεί η συζήτηση του Παρισιού για τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων από τα κράτη,  110 από αυτά δήλωσαν ότι πέρασαν τη συμφωνία του Παρισιού από τα κοινοβούλια τους. Αντιπροσωπεύουν το 75% των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Όμως ούτε σε αυτή τη συνδιάσκεψη προχώρησαν σε συγκεκριμένα μέτρα[7]. Οι περισσότεροι αντιπρόσωποι φοβούνται ότι οι ΗΠΑ με τον Τραμπ θα αποχωρήσουν όχι μόνο από τη συμφωνία του Παρισιού, αλλά και από την Σύμβαση του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, καθώς και από τις διεθνείς της συνδιασκέψεις.
 Από την άλλη αποκαλύφθηκε από την οργάνωση Oxfam ότι για παράδειγμα η «κλιματική βοήθεια»[8] των βιομηχανικών χωρών προς τις «υπ` ανάπτυξην» χώρες δεν «ρέει» κανονικά, όπως είχε υποσχεθεί στη Συνδιάσκεψη της Κοπεγχάγης. Για το 2014 προβλεπόταν 41 δις δολ. και από αυτά «έρρευσαν» μόνο 11-21 δις δολ. Με τέτοια ποσά πώς να αντιμετωπίσουν οι «υπανάπτυκτες» χώρες το πρόβλημα των εκπομπών και των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής που υπάρχει ήδη; Και από αυτήν, όπως είναι γνωστόν, υποφέρουν περισσότερο οι φτωχοί αυτού του πλανήτη, παρόλο που είναι αποδεδειγμένα οι λιγότερο υπεύθυνοι για αυτήν. Που είναι η «κλιματική δικαιοσύνη» που ήταν μια από τις σημαίες της «αειφόρου-βιώσιμης ανάπτυξης»;
  1. Το μήνυμα της Αποανάπτυξης
Σήμερα η πρόοδος έχει ταυτιστεί παντού στον κόσμο-και στην Ελλάδα- με την αύξηση του ΑΕΠ. Είναι μια πλατιά διαδεδομένη άποψη αυτό. Αλλά πιθανά αυτή η ταύτιση της προόδου με την ανάπτυξη να είναι εμπόδιο για μια πραγματική πρόοδο , που θα είναι το πέρασμα σε έναν κοινωνικά και οικολογικά δίκαιο κόσμο.
Ειδικά για την Ελλάδα, την παραδειγματική ναυαγό της -όπως και να την πούμε- ανάπτυξης, η μοναδική επιλογή που της μένει για το ξεπέρασμα της κρίσης, την έξοδο από τα μνημόνια και την μετάβαση στην μετά την ανάπτυξη και τον καπιταλισμό εποχή, είναι να αποδεχθεί το μήνυμα που διαμορφώνει το πρόταγμα της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης-κοινοτισμού-άμεσης δημοκρατίας.
 Αυτό σημαίνει ότι οι Έλληνες «από κάτω» θα χρειασθεί:
  • Να απορρίψουν το μήνυμα και την μέχρι τώρα ιδεολογία της καπιταλιστικής ανάπτυξης, ακόμα και με τη μορφή της «αειφόρου» ή της «βιώσιμης». Να απορρίψουν ακόμα και την ψευδαίσθηση της «πράσινης» ανάπτυξης σε συνθήκες αγοράς και καπιταλιστικών παραγωγικών σχέσεων. Να επιδιώξουν την αποκαπιταλιστικοποίηση των κοινωνικών σχέσεων και του κοινωνικού σχηματισμού.
  • Να επιδιώξουν λύση της σημερινής κρίσης των δημοσιονομικών χρεών  υπέρ της κοινωνίας και όχι για άλλη μια φορά υπέρ των «από πάνω». 
  • Να  αρνηθούν τη θέση που έχει σήμερα η χώρα στα πλαίσια του παγκοσμιοποιημένου καπιταλιστικού μοντέλου ανάπτυξης.
  • Να αρνηθούν την κοινωνική εκμετάλλευση και τη λεηλασία της φύσης, την υπερκατανάλωση και  την κυριαρχία του οικονομικού στο πολιτικό.
  • Να επιλέξουν μια νέα αντίληψη για τη ζωή, για μια κοινωνία στην οποία η ποιότητα να βαραίνει περισσότερο από την ποσότητα, η εγκράτεια και η επιδίωξη της επάρκειας να υπερτερεί της απληστίας.
  • Να αναδιανείμουν τους φυσικούς πόρους προς όφελος όσων βρίσκονται σε μειονεκτική θέση και να διευρύνουν τις συμβιωτικές κοινοτικές σχέσεις-σχεσιακά αγαθά- σε ένα περιβάλλον που θα χαρακτηρίζεται από συνεργασία, αλληλεγγύη, ολιγάρκεια, εκούσια απλότητα και λιτή κατανάλωση υλικών αγαθών.
  • Να προτάσσουν τα κοινωνικά και συλλογικά αγαθά, την κοινοκτημοσύνη απέναντι στη λογική της ιδιοκτησίας.
  • Να υπερασπίζονται τον ελεύθερο χρόνο και την επιβράδυνση των ρυθμών ζωής, σε αντίθεση με την ψυχαναγκαστική εργασία, την απεξάρτηση από την αγορά και την εμπορευματοποίηση των διαπροσωπικών σχέσεων.
  • Να επιδιώξουν την εγγύτητα και τις μικρές αποστάσεις διεκδικώντας τα πρωτεία του τοπικού έναντι του παγκόσμιου.
http://www.topikopoiisi.eu/

[1] Σεβέζο Ιταλία 1976, Μπομπαλ Ινδία 1984, Sandoz Γερμανία 1986, Τσερνομπίλ Ουκρανία 1986…
[2] Πρόγραμμα δράσης για περιβαλλοντικές πολιτικές και πολιτικές ανάπτυξης στον 21ο αιώνα. Ένα κείμενο με κατευθυντήριες γραμμές για την αειφόρο ανάπτυξη που εγκρίθηκε από 172 χώρες κατά τη διάσκεψη του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1992.
[3] Στην Ελλάδα η έννοια της αειφόρου-βιώσιμης ανάπτυξης εμφανίσθηκε για πρώτη φορά το 1996 σε νομολογία του ΣτΕ.
[4] Δημιουργήθηκε Χρηματιστήριο «Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής Αερίων του Θερμοκηπίου» και δικτυακός τόπος για εταιρείες και κυβερνήσεις.
[5] Ο στόχος 20-20-20 π.χ. της Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ΕΕ/2009/29 για μείωση 20% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, για μείωση 20% της κατανάλωσης και για αύξηση 20% της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, πήγε περίπατο και περιορίσθηκε μόνο στο ένα 20, στην αύξηση 20% των ΑΠΕ, μια και οι ΑΠΕ ήταν από ότι φαίνεται μια διέξοδος για το ευρωπαϊκό-κύρια γερμανικό-κεφάλαιο σε περίοδο κρίσης. Ένα παράδειγμα: η γερμανική αναπτυξιακή τράπεζα KfW προσφέρει σε μια μαροκινή εταιρεία κατασκευής ανεμογεννητριών ένα ευνοϊκό δάνειο. Αυτό είναι «κλιματική βοήθεια» της Γερμανίας προς το Μαρόκο ή μια ιδιωτική επιδίωξη του χρηματωπιστωτικού συστήματος και της καπιταλιστικής επιχειρηματικότητας, στα πλαίσια της «αειφόρου-βιώσιμης ανάπτυξης βεβαίως-βεβαίως;
[6] Λόγω του ότι μέσα από το οικολογικό-αντιπυρηνικό κίνημα ανέλαβαν στην αρχή οι ίδιοι οι πολίτες με την αυτοοργάνωσή τους σε συναιτερισμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και όχι γιατί στράφηκαν οι εταιρείες ενέργειας προς αυτές.

[7] Η γερμανική κυβέρνηση που κατέβηκε στη συνδιάσκεψη με το πιο προχωρημένο πρόγραμμα προστασίας του κλίματος μέχρι το 2050, κατηγορείται από τις ΜΚΟ και την αντιπολίτευση στη χώρα ότι το πρόγραμμα απέχει πολύ από μια δραστική προστασία  και ότι είναι πολύ «λάιτ», γιατί λείπει το χρονοδιάγραμμα π.χ. για την έξοδο από την «οικονομία του άνθρακα».
[8] Στη Κοπεγχάγη το 2009, το μόνο που είχε συμφωνηθεί ως εφαρμόσιμο εθελοντικά μέτρο-με τη μορφή υπόσχεσης δηλαδή- για την προστασία του κλίματος, ήταν η εθελούσια βοήθεια των βιομηχανικών χωρών προς τις φτωχές χώρες που υποφέρουν από την κλιματική αλλαγή. Αυτή η «κλιματική βοήθεια» όπως ονομάσθηκε, θα έπρεπε σταδιακά να αυξάνεται και μέχρι το 2020 να φθάσει στο ποσό των 100 δις δολ. ετησίως και να παρέχεται για να μπορέσουν και οι φτωχές χώρες να μειώσουν τις εκπομπές τους, αλλά και για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις από την υπάρχουσα ήδη κλιματική αλλαγή.

Πέμπτη 10 Νοεμβρίου 2016

Η εναλλακτική κοινότητα «Πελίτι»



Στις 4 Ιουνίου 2016, στο πλαίσιο της εκδήλωσης για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, ο Όμιλος αποφάσισε να ιδρύσει παράρτημα της εναλλακτικής κοινότητας «Πελίτι» στη Φθιώτιδα. Τι είναι όμως το «Πελίτι» και με τι ασχολείται ; Για την ενημέρωση των μελών μας και αναγνωστών της εφημερίδας μας αντιγράφουμε από την ιστοσελίδα της εναλλακτικής κοινότητας (http://peliti.gr/) :
«Το «Πελίτι» είναι αστική μη κερδοσκοπική εταιρία, εγκεκριμένη από το πρωτοδικείο της Δράμας. Το νομικό πρόσωπο του Πελιτι συστάθηκε το 2003 με την επωνυμία «Εναλλακτική Κοινότητα Πελίτι». Η επωνυμία "Πελίτι" είναι εμπνευσμένη από μια μεγάλη βελανιδιά που βρίσκεται στο Δασωτό Κ. Νευροκοπίου του νομού Δράμας. Πελίτ στα ποντιακά σημαίνει βελανιδιά.

 
Το «Πελίτι» ασχολείται με τη συλλογή, διατήρηση, διάδοση και διάσωση των  παραδοσιακών ποικιλιών.  Επίσης ασχολείται και με την καταγραφή των αυτόχθονων αγροτικών ζώων. Έτσι οι βασικοί στόχοι του «Πελίτι» είναι:
·        η συλλογή, διατήρηση και διάδοση των παραδοσιακών ποικιλιών,

·        η ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος,

·        η δημιουργία μιας εναλλακτικής κοινότητας με κύριο άξονα τη διατήρηση των παραδοσιακών ποικιλιών.
 Το Πελίτι ξεκίνησε από τον Παναγιώτη Σαϊνατούδη ως προσωπική του ανάγκη το 1995. Σήμερα η έδρα του είναι στο Μεσοχώρι του Δήμου Παρανεστίου και έχει 20 τοπικές ομάδες σε διάφορες περιοχές της χώρας και μία στη Βουλγαρία».

Φιλοσοφικό υπόβαθρο του «Πελίτι»

Ξεκινούν από την άποψη ότι όλοι μας φέρουμε ευθύνη γι' αυτά που γίνονται σε προσωπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Διαβάζουμε στην ιστοσελίδα τους : «Εμείς οι ίδιοι οδηγούμε τα γεγονότα με τη στάση και τη σκέψη μας. Κατά συνέπεια καθένας μας κρατάει ένα μέρος από τη λύση των προβλημάτων σε προσωπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν είμαστε θύματα καταστάσεων ούτε φταίνε οι άλλοι για αυτά που ζούμε εμείς. Εστιάζουμε την προσοχή μας στα θετικά πράγματα που γίνονται και αυτά ως δια μαγείας αυξάνουν. Όλοι μαζί έχουμε ακόμη πιο μεγάλη δύναμη. Το σημαντικό δεν είναι να βλέπουμε τι κάνουν οι άλλοι αλλά τι κάνουμε εμείς. Το πρόβλημα δεν είναι αν θα βγει στην αγορά ένα καινούριο προϊόν. Το ζήτημα είναι αν θα το στηρίξουμε ή όχι. Οι πολυεθνικές κάνουν τη δουλειά τους κι εμείς τη δική μας. Δεν καταναλώνουμε και δεν στηρίζουμε τα προϊόντα που καταστρέφουν το περιβάλλον. Αυξάνουμε τη συνειδητότητα μας και αυτό είναι αρκετό για να φέρει τεράστιες αλλαγές. Κάθε μέρα με το πιρούνι μας επιλέγουμε τη γεωργία και τη πλανήτη θέλουμε». Δύο από τα πιο χαρακτηριστικά μηνύματα του «Πελίτι» είναι :

Καλλιεργώντας τη δική σας τροφή,
είναι σαν να τυπώνετε τα δικά σας χρήματα.
(Ron Finley)

Kαθημερινα με το πιρουνι μας,
αλλαζουμε τον κοσμο.
(Παναγιώτης Σαϊνατούδης)


Δράσεις του «Πελίτι»

Σε όλη τη διάρκεια του χρόνου πραγματοποιούνται εξερευνητικές αποστολές στην ηπειρωτική και την νησιώτικη χώρα για παραδοσιακές ποικιλίες σπόρων και φυτών.  Το «Πελίτι» έχει την δυνατότητα να δίνει μικρές ποσότητες σπόρων σε καλλιεργητές.  Οι σπόροι αυτοί είναι αβελτίωτες ποικιλίες ανοιχτής γονιμοποίησης και δίνονται δωρεάν από το «Πελίτι». Το «Πελίτι» από το 1995 ως σήμερα έχει μοιράσει πάνω από 4.000  ποικιλίες λαχανικών, σιτηρών, κ.λ.π. σε περισσότερους από  180.000 ερασιτέχνες και επαγγελματίες καλλιεργητές. Το «Πελίτι» από το 1999 κάνει πανελλαδικές γιορτές ανταλλαγής παραδοσιακών ποικιλιών σπόρων. Ο στόχος είναι :
·        Να δοθούν σε όσο το δυνατόν περισσότερους καλλιεργητές παραδοσιακές ποικιλίες λαχανικών, σιτηρών κ α.
·        Να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους οι καλλιεργητές παραδοσιακών ποικιλιών και να ανταλλάξουν ποικιλίες, πληροφορίες και εμπειρίες.
·        Να βρουν παραδοσιακές ποικιλίες οι καλλιεργητές που δεν έχουν παραδοσιακούς σπόρους.
·        Να γίνουν όλες οι ανταλλαγές ελεύθερα χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος.

Τα έσοδα του Πελίτι είναι από: α) τις προσφορές και δωρεές, των φίλων του, β) τις εκδόσεις του Πελίτι (βιβλία, καρτ ποσταλ, μπλουζάκια, πάνινες τσάντες, cd, dvd, κ.α) και γ) από τους οικονομικούς υποστηρικτές.
Για περισσότερες πληροφορίες, εκτός από την ιστοσελίδα, μπορεί κανείς να απευθυνθεί στο «Πελίτι» με email: peliti@peliti.gr και στο τηλέφωνο 2521550951
                                                                                                Π. Ράγκου

Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2016

Απεβίωσε ο Γιώργος Γεωργουλόπουλος



Απεβίωσε ο  Λαμιώτης Γιώργος Γεωργουλόπουλος  γνωστός για την δράση του στα κοινά σε ηλικία 91 ετών.
Μεταξύ των άλλων, συμμετείχε στους χειμερινούς κολυμβητές, ήταν δρομέας αποστάσεων, οικολόγος  σε εθελοντικές κινήσεις δενδροφυτεύσεων ή καθαριότητας δημόσιων χώρων, αλληλέγγυος σε κοινωνικές δράσεις και πάνω από όλα φανατικά δεμένος με την πόλη της Λαμίας.


Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2016

Πως θα ζούμε καλύτερα με λιγότερη δουλειά

του Γιώργου Κολέμπα

Κερδίζοντας χρόνο και εξοικονομώντας πόρους για την ευζωία με επάρκεια!
Πώς μπορούμε να λύσουμε τα πιεστικά προβλήματα του σήμερα, χωρίς να περικόψουμε την «ευημερία» μας; Μήπως αληθινή ευημερία θα ήταν «να ζούμε καλύτερα με λιγότερη δουλειά»;
Μήπως μπορούμε να πετύχουμε μια καλύτερη συνολικά ζωή (ευζωία, buen vivir) εξασφαλίζοντας περισσότερο χρόνο(θεωρούμενος ο χρόνος σαν φυσικός πόρος που έτσι είναι πραγματικά), αυξημένη αυτάρκεια, πιο έντονες κοινωνικές σχέσεις( θεωρούμενες ως σχεσιακά αγαθά); Μήπως η μείωση του εργάσιμου χρόνου είναι ένα μέσο για τους αναγκαίους κοινωνικούς και ατομικούς μετασχηματισμούς;
Έτσι δε μπορούμε να πετύχουμε τη μείωση της γρήγορης κατανάλωσης προϊόντων της μαζικής παραγωγής, τα οποία προϊόντα παράγονται με καταστροφικό για το περιβάλλον τρόπο και μεγάλο οικολογικό αποτύπωμα και ταυτόχρονα να επιδιώξουμε μια αυτεξούσια συνολικά καλή ζωή που δεν θα στηρίζεται στην υπερκατανάλωση πόρων αλλά στην εγκρατή και επαρκή τους χρήση; 
Η επικρατούσα τάση της οικονομικής επιστήμης κόντρα στη Γαία
Για να αναπτύξουμε την επιχειρηματολογία μας για τους αναγκαίους μετασχηματισμούς που οραματιζόμαστε και για ένα σχέδιο με το οποίο θα πετύχουμε την ευζωία με επάρκεια, θα χρειασθεί να αρχίσουμε με ένα ευρύ περίγραμμα των παγκόσμιων διλημμάτων που δημιουργούνται από ένα οικονομικό σύστημα, το οποίο δεν λαμβάνει υπόψη τις φυσικές του βάσεις και τους πεπερασμένους οικονομικούς πόρους.
Όχι μόνο δεν τους σκέφτεται, αλλά βασικά θέλει να τους αγνοεί. Η Οικονομική κρίση, η κλιματική αλλαγή και οι κοινωνικές ανισότητες είναι τα συμπτώματα αυτής της τύφλωσης των οικονομιών της επικρατούσας τάσης, η οποία οδήγησε σε σημαντικά εσφαλμένη εκτίμηση της σχέσης μεταξύ της περιβαλλοντικής προστασίας και της οικονομικής μεγέθυνσης-ανάπτυξης.
Οι αγορές δεν είναι σε θέση να αποτρέψουν την αύξηση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου και την αύξηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η διαπίστωση αυτή δεν μπορεί να είναι νέα για το κίνημα της αποανάπτυξης. Ωστόσο, αξίζει να αναφερθεί, επειδή και το ίδιο έχει αντιληφθεί ότι η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών υπήρξε μια ευκαιρία -όχι ακόμα χαμένη- για να παρέμβει πολιτικά και να αποδομήσει τα παλιά πρότυπα σκέψης και στην πολιτική και στην κοινωνία. Να κάνει γνωστές και κατανοητές τις πλούσιες αναλύσεις του για τη σύνδεση ανάμεσα στο περιβάλλον και την οικονομία σε ένα ευρύτερο ακροατήριο. Να συζητήσει με τους «από κάτω» των κοινωνιών σχετικά με τις αναγκαίες αλλαγές και να απαιτήσει τον πολιτικοοικονομικό μετασχηματισμό του συστήματος.
Τα κριτήρια που αναφέραμε υπό τύπον ερωτημάτων στην αρχή, δηλαδή ο περισσότερος προσωπικός χρόνος, ο λιγότερος εργασιακός χρόνος, η αυξημένη αυτάρκεια και οι έντονες κοινωνικές και διανθρώπινες σχέσεις, είναι και ένας προσωπικός οδηγός για το πώς ο καθένας/καθεμία  από μας μπορεί να ακολουθήσει το δικό του/της δρόμο για την προσωπική και συλλογική αλλαγή. Αλλά πώς μπορούμε να χαράξουμε και να ακολουθήσουμε αυτόν τον δρόμο, ο οποίος μειώνει το οικολογικό μας αποτύπωμα, αλλά καθιστά συγχρόνως δυνατό να ζούμε μια καλή ζωή με επάρκεια αγαθών και μέσων;
Κανόνες για μια ολιστικά καλή ζωή με επάρκεια
Η ευζωία μας μπορεί να βασισθεί σε τέσσερις αρχές-πυλώνες που διαμορφώνουν το κοντσέπτ της επάρκειας:
• Πρώτος πυλώνας: η μείωση του χρόνου εργασίας αποτελεί τον βασικότερο πυλώνα. Με λιγότερη εργασία απελευθερώνονται χρονικοί πόροι, οι οποίοι καθιστούν δυνατή τη φροντίδα για την ανάπτυξη και διατήρηση διαπροσωπικών σχέσεων ή για την αυτοπαραγωγή προϊόντων και χρηστικών αντικειμένων.
• Σαν δεύτερο πυλώνα, που είναι συνέπεια του πρώτου, θεωρούμε την αυτάρκεια που μπορεί να εξελιχθεί σε ένα σημαντικό οικονομικό κίνημα. Όποιος μπορεί να φροντίζει σε κάποιο βαθμό μόνος του τον εαυτό του, να καλλιεργεί ή να κατασκευάζει, χρειάζεται να κερδίζει λιγότερα χρήματα και έτσι ταυτόχρονα φροντίζει και για τη διατήρηση των πόρων. Έτσι, μπορεί να διαφοροποιηθεί και η "business as usual"  και η αγορά.
• Τρίτος πυλώνας: η προσεκτική κατανάλωση και μια επιπλέον φιλική προς το περιβάλλον στάση, οδηγεί στο να αγοράζονται βιώσιμα πράγματα πιο συνειδητά και για μεγάλης διάρκειας χρήση.
• Τέταρτος: οι διαπροσωπικές σχέσεις και η επένδυση χρόνου στην κοινότητα (σε μια κοινότητα 50 προσώπων μπορούν να δημιουργηθούν 1225 διαφορετικές διαπροσωπικές σχέσεις). Αυτός ο επανα-ανακαλυφθής πλούτος του «κοινωνικού κεφαλαίου»-καλύτερα των σχεσιακών αγαθών- οδηγεί στην αμοιβαία υποστήριξη και σε περισσότερες ευκαιρίες για ανταλλαγή ή δανεισμό. Αυτή η λογική της αλληλεγγύης-συνέργειας και της ευχάριστης συνύπαρξης υποστηρίζεται από φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες, από ανοικτού κώδικα ανταλλαγή γνώσεων, από μοντέλα μοιράσματος και από τις μικροεπιχειρήσεις.
Όρια και δυνατότητες υλοποίησης
Οι παραπάνω αρχές επάρκειας αποτελούν επίσης τη βάση για κατάλληλες πρακτικές όσον αφορά στην πολιτική του χρόνου εργασίας και στην κοινωνική πολιτική. Η μείωση του χρόνου εργασίας έχει και μακροοικονομικές επιπτώσεις, επειδή  μπορούν να κατανεμηθούν πιο ομοιόμορφα και σε περισσότερους οι θέσεις εργασίας και έτσι θα μπορούν να δημιουργηθούν ευνοϊκότερες συνθήκες ύπαρξης.
Πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα η δυνατότητα μείωσης της ανισότητας και της φτώχειας από τις κυβερνήσεις, με το να διανέμουν για παράδειγμα, ένα μερίδιο του εισοδήματος στους φτωχούς. Επίσης να τονισθεί ότι η πολιτική αυτή δεν μπορεί να είναι ακόμα επαρκής: Ο στόχος της πληρότητας-επάρκειας εστιάζεται αρχικά στις πλούσιες χώρες και στους πλούσιους κατοίκους τους, για τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα, η μείωση του χρόνου εργασίας, δεν είναι συχνά δυνατή. Λαμβάνει υπόψη εν μέρει μόνο τις παγκόσμιες αδικίες ή τα διαρθρωτικά προβλήματα σε μια κοινωνία. Έτσι, η επάρκεια παραμένει μια ιδέα που πρέπει να μπορεί να την υλοποιήσει κανείς. Ομοίως, υπάρχει έλλειψη επιχειρημάτων για να μπορούν να πεισθούν από την ιδέα της επάρκειας οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ιδιαίτερα , αλλά και οι πολίτες.
Η επάρκεια μπορεί συνεπώς να θεωρηθεί ως σημείο εκκίνησης και αναφοράς και ως οδηγός για δράση, αλλά η ίδια εξαρτάται από σημαντικές αλλαγές στην πολιτική για να μπορέσει να δώσει λύσεις στις παγκόσμιες προκλήσεις. Παρ 'όλα αυτά προσφέρει ένα συνεκτικό σκεπτικό γιατί είναι αναγκαίο να πάμε σε πέρα και ανεξάρτητες από την ανάπτυξη οικονομίες και ταυτόχρονα δίνει και μια αναλυτικά επεξεργασμένη εναλλακτική λύση.

Πηγή: www.topikopoiisi.eu


Πέμπτη 3 Νοεμβρίου 2016

Πέμπτη 20 Οκτωβρίου 2016

Οι επιπτώσεις της TTIP στην Ελλάδα

«TTIP: Οι Επιπτώσεις στην Ελληνική Δημοκρατία, στην Οικονομία, στην Κοινωνία», καλείται η πρώτη ελληνική μελέτη που έγινε για το ελληνικό «Δίκτυο Φίλοι της Φύσης / Naturefriends Greece» και έτρεξε από το Εργαστήριο Εφαρμοσμένων Οικονομικών και Ανάπτυξης του ΑΠΘ και την Κοοπερατίβα Έρευνας & Ανάπτυξης Alternative Trade Network.

Όπως επισημαίνουν οι συντάκτες της μελέτης στην ουσία η TTIP έρχεται για να υπηρετήσει τους 4 άξονες της διεθνοποίησης, της απορύθμισης, της τεχνοκρατικοποίησης της πολιτικής και της εξυπηρέτησης των συμφερόντων των μεγάλων επιχειρήσεων.




Δείτε το σχετικό δημοσίευμα εδώ