Διερεύνηση ένταξης της Οίτης στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO
Η Οίτη χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερους γεωλογικούς σχηματισμούς, όπως π.χ. εντυπωσιακά φαράγγια, σπηλιές και καταβόθρες, η προστασία και διατήρηση των οποίων είναι μείζονος σημασίας. Η μακροχρόνια διαβρωτική δράση των νερών, σε συνδυασμό με τις έντονες γεωλογικές ανακατατάξεις στην περιοχή, διαμόρφωσαν τη σημερινή μορφή των εντυπωσιακών φαραγγιών στις βόρειο-ανατολικές πλαγιές της Οίτης, όπως του Γοργοποτάμου, του Κάκαβου, του Γερακάρη, του Καμαριώτη και του Ροδοκάλου, καθώς και άλλες ιδιαίτερες υπόγειες γεωμορφές. Τέτοιες γεωμορφές είναι κυρίως οι σπηλιές και οι καταβόθρες, που αναπτύσσονται στα ασβεστολιθικά πετρώματα λόγω της διάλυσης που υφίστανται από τη διαβρωτική επίδραση του νερού, με πιο χαρακτηριστικές τις «Γραμμένες Σπηλιές» πάνω από το χωριό Κομποτάδες, τις «Αγιοσπηλιές» ή «Άι-σπηλιές» πάνω από το χωριό Μεξιάτες, το σπήλαιο Βελχάκι κοντά στο χωριό Καστριώτισσα, τις σπηλιές στο φαράγγι του Ασωπού, αλλά και την εντυπωσιακή καταβόθρα στο ομώνυμο οροπέδιο.
Η ανάγκη για την προστασία και ορθολογική διαχείριση περιοχών με ιδιαίτερη γεωμορφολογική και γεωλογική κληρονομιά και η συμβολή στην τοπική ανάπτυξη μέσω της προβολής της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας της περιοχής (περιβαλλοντικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά, ιστορία, παράδοση, τοπικά προϊόντα) και της ενεργητικής συμμετοχής των κατοίκων και των τοπικών αρχών οδήγησε στην ιδέα της δημιουργίας των Γεωπάρκων. Τα Γεωπάρκα είναι ευρύτερες περιοχές που περιέχουν αξιόλογες θέσεις γεωλογικών μνημείων και γεωτόπων, δηλαδή θέσεων γεωλογικής-γεωμορφολογικής κληρονομιάς κάθε κλίμακας, καθώς επίσης και θέσεις οικολογικού, αρχαιολογικού, ιστορικού ή πολιτιστικού ενδιαφέροντος, οι οποίες αποτελούν εργαλεία για την περιβαλλοντική εκπαίδευση και την αειφόρο τοπική ανάπτυξη.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο δημιουργήθηκε το 2000 το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων (EGN) με την ενίσχυση της Ε.Ε. ενώ το 2004 συγκροτήθηκε το Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων υπό την αιγίδα της UNESCO, το οποίο, μετά και την ένταξη των νέων μελών, αριθμεί πλέον 111 Γεωπάρκα από 34 χώρες από όλο τον κόσμο ενώ στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων συμμετέχουν 65 Γεωπάρκα από 22 Ευρωπαϊκές χώρες. Η λειτουργία ενός Γεωπάρκου γίνεται από έναν φορέα, ο οποίος διασφαλίζει τη διεθνή δικτύωση, αλλά και την προστασία και ανάδειξη των γεωτόπων που βρίσκονται στην έκτασή του, με τη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών, καθώς και με την ανάπτυξη ήπιων τουριστικών δραστηριοτήτων που συμβάλουν στην τοπική ανάπτυξη.
Επιπλέον, τα Γεωπάρκα δεν είναι στατικοί θεσμοί παρουσίασης εκθεμάτων, αλλά ζωντανοί οργανισμοί που σαν κύριο στόχο έχουν την ώθηση της τοπικής οικονομίας, μέσα από ένα πλαίσιο βιώσιμης ανάπτυξης. Τα παραδείγματα είναι πολλά και δύναται να περιλαμβάνουν από οινολογικές εκδρομές με αναφορές στη γεωλογία και τη γεωμορφολογία, μέχρι ανάδειξη τοποθεσιών με ιστορική μεταλλευτική δραστηριότητα (Τοσκάνη, Βραζιλία, Σλοβενία, κοιλάδα Jiu κ.α.), ακόμα και δημιουργία μεταλλευτικών μουσείων σε περιοχές με ενεργή εξορυκτική δραστηριότητα. Η δημιουργία ενός Γεωπάρκου δίνει την ευκαιρία να βρεθεί η χρυσή τομή, αξιοποιήσιμη από την τοπική κοινωνία. Για να ενταχθεί μια περιοχή στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων, πρέπει να αποτελεί μέρος της γεωλογικής κληρονομιάς και να είναι εξαιρετικής επιστημονικής και εκπαιδευτικής σημασίας, σπανιότητας και ομορφιάς. Σήμερα στην Ελλάδα έχουν αναγνωριστεί ως Γεωπάρκα οι ακόλουθες περιοχές: το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου, το Φυσικό Πάρκο του Ψηλορείτη στην Κρήτη, το Εθνικό Πάρκο Χελμού Βουραϊκού και η περιοχή του Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αώου, ενώ άλλες περιοχές είναι υποψήφιες για ένταξη.
Καθώς η Οίτη αποτελεί ένα βουνό με ιδιαίτερους και σπάνιας ομορφιάς γεωλογικούς σχηματισμούς, με μεγάλη επιστημονική αλλά και ιστορική-πολιτισμική σημασία (π.χ. η Γέφυρα του Γοργοποτάμου στο ομώνυμο φαράγγι), οι οποίοι θα πρέπει να προστατευτούν και να αναδειχθούν, είναι σκόπιμη η ένταξή τους ως Γεωπάρκο στο Παγκόσμιο Δίκτυο. Για το λόγο αυτό, με πρωτοβουλία του Φ.Δ. υλοποιήθηκε μέσω του χρηματοδοτικού προγράμματος του Πράσινου Ταμείου «Φυσικό Περιβάλλον 2014» μια προκαταρκτική μελέτη διερεύνησης των δυνατοτήτων ένταξης της Οίτης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής, στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO. Στόχος αυτής ήταν η ανάλυση της σκοπιμότητας δημιουργίας Γεωπάρκου στην περιοχή αυτή, σε μια περιοχή δηλαδή η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό γεωποικιλότητας, πλούσια βιοποικιλότητα, πολιτισμική κληρονομιά και λαϊκή παράδοση. Τα χαρακτηριστικά αυτά αξιολογήθηκαν σε συνάρτηση με τα ισχύοντα κριτήρια ένταξης στο συγκεκριμένο Δίκτυο, το καθεστώς προστασίας που υπάρχει ήδη στην περιοχή, τις υφιστάμενες υποδομές ανάδειξης του φυσικού περιβάλλοντος και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης-ενημέρωσης και τις δυνατότητες γεωτουριστικής ανάπτυξης. Από την ανάλυση των στοιχείων προέκυψε ότι η εξεταζόμενη περιοχή έχει αξιόλογο γεωλογικό δυναμικό, το οποίο ταυτόχρονα συνδέεται και με πλούσια ιστορικά γεγονότα, αλλά και με μυθολογικά στοιχεία, όπως π.χ. φαράγγια, σπήλαια, καταβόθρες, ιαματικές πηγές και γενικότερα πολλές γεωλογικές δομές ικανές να στηρίξουν μια πιθανή υποψηφιότητα για ένταξη της Οίτης και της ευρύτερης περιοχής στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων, υπό κάποιες, όμως, προϋποθέσεις.
Αυτές είναι, η απαραίτητη δομή και οργάνωσή του με τις απαιτούμενες υποδομές και δράσεις και φυσικά η εύρεση χρηματοδότησης του όλου έργου από πιθανούς πόρους. Τα οφέλη του γεωτουρισμού, γιατί περί αυτού πρόκειται, στην τοπική κοινωνία είναι πολλά και έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη μιας νέας, εναλλακτικής μορφής τουρισμού αφού προβάλλεται διεθνώς η περιοχή και αυξάνεται το ρεύμα τουριστών με ότι αυτό συνεπάγεται για την τοπική οικονομία.
Πηγή: Σαραντάκος Π. & Βλαχόπουλος Ν. 2015. Υποστήριξη του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Οίτης για την υποβολή φακέλου ένταξης Γεωπάρκου στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου