Όψεις της κλιματικής αυταπάτης

Η Θάσος, η Χαλκιδική, η Ρόδος και η Κινέτα, μεταξύ άλλων περιοχών, υπέστησαν τεράστιες ζημιές από την πρόσφατη καταιγίδα «Γηρυόνης». Ανθρωποι έχασαν τη ζωή τους και περιουσίες καταστράφηκαν σε ελάχιστο χρόνο. Ας μην έχει κανείς αμφιβολία· το μέχρι πριν από λίγα χρόνια σπάνιο φαινόμενο θα γίνει συχνότερο και εντονότερο με ανυπολόγιστο οικονομικό και κοινωνικό κόστος.

Εμείς το προκαλούμε και μόνον εμείς έχουμε τη δυνατότητα να το συγκρατήσουμε. Εντούτοις συνεχίζουμε να κάνουμε ελάχιστα, τυφλωμένοι από μια στρεβλή άποψη της οικονομικής ανάπτυξης.

Εμείς προκαλούμε την κλιματική αλλαγή κυρίως με τις καύσεις ορυκτών καυσίμων και την καταστροφή των δασών. Η πραγματικότητα είναι τόσο σκληρή και προφανής που δεν χρειάζονται πλέον λεπτομερείς αναλύσεις για να γίνει κατανοητή.

Η περιεκτικότητα σε διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα διαρκώς ανέρχεται χωρίς ένδειξη ανάσχεσης. Η θερμοκρασία του κλίματος και η συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων επίσης ανέρχονται μονότονα, τα είδη εξαφανίζονται, οι ωκεανοί θερμαίνονται και γίνονται όξινοι με συνέπεια τη μείωση του οξυγόνου και την καταστροφή των κοραλλιών και των ιχθυότοπων και ο κατάλογος συνεχίζεται.

Και τι λένε οι ηγέτες μας; Η κυβέρνηση και η πλειοψηφία των βουλευτών μάς διαβεβαιώνουν ότι θα ληφθούν μέτρα προσαρμογής στην κλιματική κρίση και ότι ακολουθούν πιστά τις επιταγές της Ε.Ε. σχετικά με την υιοθέτηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Αρα βαδίζουμε σε καλό δρόμο. Την ίδια στιγμή όμως η Ελλάδα επενδύει στην εξόρυξη υδρογονανθράκων που καταστρέφουν το κλίμα μη αναστρέψιμα και είναι ουραγός στην υιοθέτηση ηλεκτρικών μεταφορών, μεταξύ άλλων.

Πέραν τούτου, είναι γνωστό ότι οι δεσμεύσεις της Ε.Ε. δεν επαρκούν για συγκράτηση της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου αλλά προοιωνίζονται άνοδο μεταξύ 2 και 3 βαθμών (σήμερα βιώνουμε αύξηση ενός βαθμού). Εχω την αίσθηση ότι οι περισσότεροι πολιτικοί είναι αδαείς πάνω στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής ή έχουν πιστέψει την τερατώδη αυταπάτη ότι όλα είναι υπό έλεγχο.

Δυστυχώς, η διεθνής πραγματικότητα δεν είναι καλύτερη. Οι Τραμπ, Μπολσονάρο, Πούτιν, Ερντογάν και άλλοι δεν αναγνωρίζουν καν το πρόβλημα. Ο ιδιωτικός τομέας επιδεικνύει συχνά την ίδια σχιζοφρενική συμπεριφορά. Οι τρεις μεγαλύτερες επιχειρήσεις διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων παγκοσμίως, The Vanguard Group, Black Rock και State Street Corporation, έχουν επενδύσει 300 δισεκατομμύρια δολάρια σε ορυκτά καύσιμα.

Η Black Rock είναι η μεγαλύτερη «σκιώδης τράπεζα» παγκοσμίως που επίσης επενδύει στη βιομηχανία οπλικών συστημάτων και διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία αξίας 6,84 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Είναι φορές που οι αριθμοί χάνουν το νόημά τους λόγω μεγέθους.

Δύο σπουδαία πανεπιστήμια, το Harvard και το Yale, συμπεριφέρονται παρόμοια επενδύοντας 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια στη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων. Το Harvard επιπλέον δέχεται δωρεές από εταιρείες πετρελαίου για να χρηματοδοτήσει τα περιβαλλοντικά του προγράμματα. Είναι σαν να χρηματοδοτούσε η Novartis μια κυβέρνηση για να εξαλείψει τις δωροδοκίες της στους πολιτικούς.

Ενδεικτικό της συμπεριφοράς του Πανεπιστημίου είναι το ότι το μέλος της εταιρείας του Ιδρύματος, Ted Wells, είναι συνήγορος υπεράσπισης της ExxonMobil στη δίκη κατά την οποία η Πολιτεία της Νέας Υόρκης κατηγορεί την εταιρεία ότι εξαπάτησε τους μετόχους της αποκρύπτοντας τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Είναι η ίδια εταιρεία που θα σώσει την Ελλάδα με τις εξορύξεις νότια της Κρήτης.

Η κλιματική αλλαγή είναι μη αναστρέψιμη. Θα διαρκέσει εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια. Κάθε καθυστέρηση μας φέρνει πλησιέστερα σε καταστροφές που είναι δύσκολο να φανταστούμε αλλά δεν θα αποφύγουμε. Ηδη έχουμε πάρει μια πρόγευσή τους.

Αν η θερμοκρασία ανέλθει κατά 3 ή 4 βαθμούς, δεν υπάρχει επιστροφή, όσα ψέματα και αν λεχθούν. Οσοδήποτε ισχυρός αισθάνεται κάποιος, τόσο μεγαλύτερα ψέματα μπορεί να εκστομίζει και τόσο λιγότερο οι άλλοι τολμούν να τον διαψεύσουν.

Πολλές μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες έχουν αποδυθεί σε δρόμο ρευστοποίησης του πλανήτη στο όνομα της ελεύθερης αγοράς. Η ανεξέλεγκτη ελεύθερη αγορά και η ευημερία των ανθρώπων δεν συμβαδίζουν. Στην πραγματικότητα η ανεξέλεγκτη αγορά απειλεί την ίδια τη δημοκρατία.

Το μάθημα αυτό δεν πρέπει να το ξεχνούμε ποτέ. Οπως δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η ηθική και η λογική σπανίως αντιστέκονται στην παρόρμηση της εξουσίας και της ισχύος.

*
Γιάννης Α. Φίλης*
πρώην πρύτανη Πολυτεχνείου Κρήτης
*efsyn