Ο κακός μας ο καιρός - Δυσοίωνες προβλέψεις από το WWF για το κλιματικό μέλλον της Ελλάδας
Ο πλανήτης παρακολουθεί αποσβολωμένος και ανήμπορος να αντιδράσει τις καταστροφικές πυρκαγιές που κατακαίνε το ένα τρίτο της συνολικής έκτασης της Αυστραλίας. Περισσότερα από 10 εκατομμύρια εκτάρια έχουν γίνει στάχτη. Τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο είδη του ζωικού βασιλείου και είκοσι οκτώ άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους και χιλιάδες σπίτια έχουν καεί.
Η οικονομική καταστροφή στον τουρισμό (στη χώρα λειτουργούν 923.000 τέτοιες επιχειρήσεις), την κτηνοτροφία και τη βιομηχανία ανέρχεται σε πολλά δισεκατομμύρια δολάρια. Και όλα αυτά συμβαίνουν ενώ βρισκόμαστε ακόμα στο μέσο της θερινής περιόδου στο νότιο ημισφαίριο της Γης.
Συνέπεια της τραγικής, όπως αποδεικνύεται, αδιαφορίας που επέδειξαν – και συνεχίζουν να δείχνουν – οι τελευταίες κυβερνήσεις της Αυστραλίας. Μιας χώρας που δεν υπέγραψε την Παγκόσμια Συνθήκη του Κιότο για το Κλίμα και στηρίζει την οικονομία της στις εξαγωγές άνθρακα και άλλων ορυκτών επικίνδυνων για τη βιωσιμότητα του πλανήτη.
Η οικονομική καταστροφή στον τουρισμό (στη χώρα λειτουργούν 923.000 τέτοιες επιχειρήσεις), την κτηνοτροφία και τη βιομηχανία ανέρχεται σε πολλά δισεκατομμύρια δολάρια. Και όλα αυτά συμβαίνουν ενώ βρισκόμαστε ακόμα στο μέσο της θερινής περιόδου στο νότιο ημισφαίριο της Γης.
Συνέπεια της τραγικής, όπως αποδεικνύεται, αδιαφορίας που επέδειξαν – και συνεχίζουν να δείχνουν – οι τελευταίες κυβερνήσεις της Αυστραλίας. Μιας χώρας που δεν υπέγραψε την Παγκόσμια Συνθήκη του Κιότο για το Κλίμα και στηρίζει την οικονομία της στις εξαγωγές άνθρακα και άλλων ορυκτών επικίνδυνων για τη βιωσιμότητα του πλανήτη.
Το περιεχόμενο της έκθεσης
Στην Ελλάδα πολλοί θεωρούν ότι όσα συμβαίνουν στο άλλο άκρο της Γης είναι πολύ μακρινά για να ασχοληθούμε περισσότερο. Εξακολουθούν να επιμένουν πως οι δυσοίωνες προβλέψεις των επιστημόνων για τις καταστροφικές συνέπειες που θα επιφέρει στη χώρα μας μια άνοδος της μέσης θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς Κελσίου έως το 2100, με μεγάλες περιόδους καύσωνα, ανομβρία και ακραία πλημμυρικά φαινόμενα, είναι υπερβολικές.
Όμως μια έκθεση του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση (WWF) για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες, την οποία παρουσιάζουμε σήμερα συνοπτικά, έρχεται να διαψεύσει τις «καθησυχαστικές» φωνές. Παρουσιάζει ένα μέλλον διόλου μακρινό και διόλου ευοίωνο.
Στην Ελλάδα πολλοί θεωρούν ότι όσα συμβαίνουν στο άλλο άκρο της Γης είναι πολύ μακρινά για να ασχοληθούμε περισσότερο. Εξακολουθούν να επιμένουν πως οι δυσοίωνες προβλέψεις των επιστημόνων για τις καταστροφικές συνέπειες που θα επιφέρει στη χώρα μας μια άνοδος της μέσης θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς Κελσίου έως το 2100, με μεγάλες περιόδους καύσωνα, ανομβρία και ακραία πλημμυρικά φαινόμενα, είναι υπερβολικές.
Όμως μια έκθεση του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση (WWF) για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες, την οποία παρουσιάζουμε σήμερα συνοπτικά, έρχεται να διαψεύσει τις «καθησυχαστικές» φωνές. Παρουσιάζει ένα μέλλον διόλου μακρινό και διόλου ευοίωνο.
Την περίοδο 2020-2050 οι κλιματικές συνθήκες εμφανίζονται μεταβαλλόμενες στη συντριπτική πλειονότητα προς το χειρότερο σε σχέση με την περίοδο αναφοράς 1961-1990.
Οι αστικές περιοχές θα βιώσουν συχνότερες ημέρες καύσωνα και περισσότερες «τροπικές νύχτες», ενώ σε αρκετές από τις υπό εξέταση πόλεις τα πλημμυρικά φαινόμενα φαίνεται πως θα ενταθούν.
● Η δυσφορία των κατοίκων στις πόλεις, λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, του κυκλοφοριακού, του φαινομένου της αστικής νησίδας, της έλλειψης πρασίνου και ελεύθερων χώρων, πρόκειται να μεγαλώσει περαιτέρω, ως αποτέλεσμα της χειροτέρευσης των κλιματικών συνθηκών.
● Πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα, η Λαμία και η Λάρισα, θα υποστούν έως και 20 περισσότερες ημέρες καύσωνα, αλλά και σχεδόν έναν μήνα επιπλέον κάθε χρόνο, όπου η θερμοκρασία τη νύχτα δεν θα πέφτει κάτω από τους 20 βαθμούς Κελσίου.
● Σε Λαμία, Λάρισα, Βόλο, Θεσσαλονίκη και Αθήνα, ενώ το συνολικό ποσό βροχής θα μειωθεί, αναμένεται να αυξηθούν οι ακραίες βροχοπτώσεις (ποσό βροχής που πέφτει σε σύντομο χρονικό διάστημα) κατά 10-20% δυσκολεύοντας πιθανώς τη ζωή των κατοίκων και αυξάνοντας τον κίνδυνο για πλημμυρικά επεισόδια.
● Στις θερμότερες ζεστές συνθήκες που διαμορφώνονται, οι κάτοικοι των πόλεων θα αναγκαστούν να καταφύγουν στην εντονότερη χρήση κλιματιστικού για τον δροσισμό τους προκαλώντας ενδεχομένως ακόμα ένα «κοινωνικό» πρόβλημα, αυτό του ενδεχόμενου διακοπών ρεύματος και υπερφόρτωσης του δικτύου ηλεκτρισμού.
● Το πλεονέκτημα που προσφέρουν οι θερμότεροι χειμώνες στην πόλη, δηλαδή μειωμένες απαιτήσεις για θέρμανση, δεν υπερκεράζει τα αρνητικά που φέρνει η κλιματική αλλαγή για τη ζωή στις πόλεις.
Οι αστικές περιοχές θα βιώσουν συχνότερες ημέρες καύσωνα και περισσότερες «τροπικές νύχτες», ενώ σε αρκετές από τις υπό εξέταση πόλεις τα πλημμυρικά φαινόμενα φαίνεται πως θα ενταθούν.
● Η δυσφορία των κατοίκων στις πόλεις, λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, του κυκλοφοριακού, του φαινομένου της αστικής νησίδας, της έλλειψης πρασίνου και ελεύθερων χώρων, πρόκειται να μεγαλώσει περαιτέρω, ως αποτέλεσμα της χειροτέρευσης των κλιματικών συνθηκών.
● Πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα, η Λαμία και η Λάρισα, θα υποστούν έως και 20 περισσότερες ημέρες καύσωνα, αλλά και σχεδόν έναν μήνα επιπλέον κάθε χρόνο, όπου η θερμοκρασία τη νύχτα δεν θα πέφτει κάτω από τους 20 βαθμούς Κελσίου.
● Σε Λαμία, Λάρισα, Βόλο, Θεσσαλονίκη και Αθήνα, ενώ το συνολικό ποσό βροχής θα μειωθεί, αναμένεται να αυξηθούν οι ακραίες βροχοπτώσεις (ποσό βροχής που πέφτει σε σύντομο χρονικό διάστημα) κατά 10-20% δυσκολεύοντας πιθανώς τη ζωή των κατοίκων και αυξάνοντας τον κίνδυνο για πλημμυρικά επεισόδια.
● Στις θερμότερες ζεστές συνθήκες που διαμορφώνονται, οι κάτοικοι των πόλεων θα αναγκαστούν να καταφύγουν στην εντονότερη χρήση κλιματιστικού για τον δροσισμό τους προκαλώντας ενδεχομένως ακόμα ένα «κοινωνικό» πρόβλημα, αυτό του ενδεχόμενου διακοπών ρεύματος και υπερφόρτωσης του δικτύου ηλεκτρισμού.
● Το πλεονέκτημα που προσφέρουν οι θερμότεροι χειμώνες στην πόλη, δηλαδή μειωμένες απαιτήσεις για θέρμανση, δεν υπερκεράζει τα αρνητικά που φέρνει η κλιματική αλλαγή για τη ζωή στις πόλεις.
Επίπτωση στον τουρισμό
Η οικονομική κρίση που πλήττει το σύνολο του πλανήτη από το 2008 προφανώς θα επηρεάσει αρνητικά τον τουρισμό της χώρας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τουρισμός αποτελεί τη σπουδαιότερη πλουτοπαραγωγική δραστηριότητα της Ελλάδας έχει ιδιαίτερη σημασία η πρόβλεψη των κλιματικών συνθηκών στο άμεσο μέλλον για τις μεγαλύτερες τουριστικές περιοχές της χώρας. Η ηπειρωτική χώρα θα υποστεί συχνότερα κύματα καύσωνα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα επηρεαστούν και τα ελληνικά νησιά.
Από 5 έως 15 περισσότερες θα είναι οι μέρες υπέρβασης των 35 βαθμών Κελσίου σε όλους τους τουριστικούς νομούς. Αλλά και οι «τροπικές νύχτες» θα αυξηθούν, κυρίως στις νησιωτικές περιοχές, όπως η Ρόδος και τα Χανιά, όπου αναμένουμε έως και 40 περισσότερες νύχτες με θερμοκρασία πάνω από τους 20 βαθμούς Κελσίου. Αυτό, σε συνδυασμό με τα αυξημένα επίπεδα υγρασίας κοντά στη θάλασσα, θα αυξήσει τη δυσφορία των τουριστών.
Η δυσφορία μπορεί να γίνει μεγαλύτερη σε περίπτωση εμφάνισης πυρκαγιάς στις υπό εξέταση περιοχές. Αναμένεται ότι θα αυξηθούν κατά 5 έως 15 οι ημέρες με υψηλό ρίσκο πυρκαγιάς, πράγμα που κάνει ακόμα πιο επιτακτική τη λήψη μέτρων, προκειμένου να αποτραπούν οι πυρκαγιές πριν αποβούν μοιραίες για τα οικοσυστήματα και τον τουρισμό.
Η οικονομική κρίση που πλήττει το σύνολο του πλανήτη από το 2008 προφανώς θα επηρεάσει αρνητικά τον τουρισμό της χώρας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τουρισμός αποτελεί τη σπουδαιότερη πλουτοπαραγωγική δραστηριότητα της Ελλάδας έχει ιδιαίτερη σημασία η πρόβλεψη των κλιματικών συνθηκών στο άμεσο μέλλον για τις μεγαλύτερες τουριστικές περιοχές της χώρας. Η ηπειρωτική χώρα θα υποστεί συχνότερα κύματα καύσωνα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα επηρεαστούν και τα ελληνικά νησιά.
Από 5 έως 15 περισσότερες θα είναι οι μέρες υπέρβασης των 35 βαθμών Κελσίου σε όλους τους τουριστικούς νομούς. Αλλά και οι «τροπικές νύχτες» θα αυξηθούν, κυρίως στις νησιωτικές περιοχές, όπως η Ρόδος και τα Χανιά, όπου αναμένουμε έως και 40 περισσότερες νύχτες με θερμοκρασία πάνω από τους 20 βαθμούς Κελσίου. Αυτό, σε συνδυασμό με τα αυξημένα επίπεδα υγρασίας κοντά στη θάλασσα, θα αυξήσει τη δυσφορία των τουριστών.
Η δυσφορία μπορεί να γίνει μεγαλύτερη σε περίπτωση εμφάνισης πυρκαγιάς στις υπό εξέταση περιοχές. Αναμένεται ότι θα αυξηθούν κατά 5 έως 15 οι ημέρες με υψηλό ρίσκο πυρκαγιάς, πράγμα που κάνει ακόμα πιο επιτακτική τη λήψη μέτρων, προκειμένου να αποτραπούν οι πυρκαγιές πριν αποβούν μοιραίες για τα οικοσυστήματα και τον τουρισμό.
Η θαλάσσια αύρα, ευτυχώς, θα παίξει κατευναστικό ρόλο στις υψηλές θερμοκρασίες στις νησιωτικές περιοχές και έτσι δεν αναμένεται να μεταβληθούν κατά πολύ οι ημέρες με αυξημένες ανάγκες για ψύξη, χωρίς όμως να θεωρούνται αμελητέες οι αλλαγές (από 5 έως 15 περισσότερες ημέρες). Πάντως, το γεγονός ότι προβλέπεται την περίοδο 2020-2050 να αυξηθούν κατά σχεδόν έναν μήνα οι θερινές ημέρες, δηλαδή οι ημέρες με θερμοκρασία πάνω από 25 βαθμούς Κελσίου, θα έχει πιθανότητα θετικό αντίκτυπο στη διάρκεια της τουριστικής περιόδου και τον ρυθμό εισροής τουριστών στη χώρα.
Έτσι η τουριστική περίοδος μπορεί να επιμηκυνθεί την άνοιξη και το φθινόπωρο και ταυτόχρονα να εξομαλυνθεί η ροή των ανθρώπων που επιλέγουν την Ελλάδα ως τουριστικό προορισμό. Σε κάθε περίπτωση πολλά θα εξαρτηθούν από τη δυνατότητα της πολιτείας, των τοπικών αρχών και των τοπικών κοινωνιών να προσαρμοστούν εγκαίρως στις διαφαινόμενες αλλαγές του κλίματος προχωρώντας σε ορθή διαχείριση των φυσικών πόρων, σε κατάλληλες «πράσινες» επεμβάσεις στις υποδομές (εξοικονόμηση ενέργειας, ανακύκλωση νερού) και σε σωστό προγραμματισμό των αναγκών του τουριστικού τομέα στο εγγύς μέλλον.
Έτσι η τουριστική περίοδος μπορεί να επιμηκυνθεί την άνοιξη και το φθινόπωρο και ταυτόχρονα να εξομαλυνθεί η ροή των ανθρώπων που επιλέγουν την Ελλάδα ως τουριστικό προορισμό. Σε κάθε περίπτωση πολλά θα εξαρτηθούν από τη δυνατότητα της πολιτείας, των τοπικών αρχών και των τοπικών κοινωνιών να προσαρμοστούν εγκαίρως στις διαφαινόμενες αλλαγές του κλίματος προχωρώντας σε ορθή διαχείριση των φυσικών πόρων, σε κατάλληλες «πράσινες» επεμβάσεις στις υποδομές (εξοικονόμηση ενέργειας, ανακύκλωση νερού) και σε σωστό προγραμματισμό των αναγκών του τουριστικού τομέα στο εγγύς μέλλον.
Άλλες συνέπειες
Η γεωργία ακολουθεί φθίνουσα πορεία στην Ελλάδα, αλλά συνεχίζει να απασχολεί σημαντικό αριθμό εργαζομένων. Το τελικό προϊόν των κόπων των αγροτών εξαρτάται στον μεγαλύτερο βαθμό από τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο σχετίζεται με τον κίνδυνο πυρκαγιάς, που φαίνεται πως μεγαλώνει σχεδόν παντού, και ιδιαίτερα σε Σέρρες, Πέλλα, Φθιώτιδα και Λάρισα. Επιπλέον η αναμενόμενη αύξηση των ημερών με θερμοκρασίες καύσωνα κατά 15-20 ημέρες σε όλες τις περιοχές είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επιφέρει συνέπειες στην παραγωγικότητα ορισμένων καλλιεργειών.
Αντιφατική εικόνα δίνεται από τις προβλέψεις για τις βροχοπτώσεις το φθινόπωρο και τον χειμώνα. Ενώ, λοιπόν, τον χειμώνα προβλέπεται μείωση των βροχοπτώσεων, ενδέχεται να παρατηρηθεί αύξηση στις φθινοπωρινές βροχές. Θα ήταν παρακινδυνευμένη οποιαδήποτε πρόβλεψη για τις συνέπειες που αυτές οι αλλαγές στις βροχοπτώσεις θα φέρουν στις καλλιέργειες, παρ’ όλα αυτά οι ειδικοί επί θεμάτων γεωργίας θα πρέπει να αξιολογήσουν σοβαρά τα συγκεκριμένα ευρήματα.
Η γεωργία ακολουθεί φθίνουσα πορεία στην Ελλάδα, αλλά συνεχίζει να απασχολεί σημαντικό αριθμό εργαζομένων. Το τελικό προϊόν των κόπων των αγροτών εξαρτάται στον μεγαλύτερο βαθμό από τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο σχετίζεται με τον κίνδυνο πυρκαγιάς, που φαίνεται πως μεγαλώνει σχεδόν παντού, και ιδιαίτερα σε Σέρρες, Πέλλα, Φθιώτιδα και Λάρισα. Επιπλέον η αναμενόμενη αύξηση των ημερών με θερμοκρασίες καύσωνα κατά 15-20 ημέρες σε όλες τις περιοχές είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επιφέρει συνέπειες στην παραγωγικότητα ορισμένων καλλιεργειών.
Αντιφατική εικόνα δίνεται από τις προβλέψεις για τις βροχοπτώσεις το φθινόπωρο και τον χειμώνα. Ενώ, λοιπόν, τον χειμώνα προβλέπεται μείωση των βροχοπτώσεων, ενδέχεται να παρατηρηθεί αύξηση στις φθινοπωρινές βροχές. Θα ήταν παρακινδυνευμένη οποιαδήποτε πρόβλεψη για τις συνέπειες που αυτές οι αλλαγές στις βροχοπτώσεις θα φέρουν στις καλλιέργειες, παρ’ όλα αυτά οι ειδικοί επί θεμάτων γεωργίας θα πρέπει να αξιολογήσουν σοβαρά τα συγκεκριμένα ευρήματα.
Καταστροφή δασών
Το 2007 και το 2018 η Ελλάδα βίωσε δύο ανείπωτες τραγωδίες με εκατοντάδες νεκρούς και καμένα σπίτια και εκατομμύρια στρέμματα καμένων δασών, σε δύο θερμά καλοκαίρια με αλλεπάλληλες περιόδους καύσωνα και ημέρες με θυελλώδεις ανέμους.
Στην εξάπλωση των πυρκαγιών που κατέκαψαν σχεδόν μεγάλο ποσοστό των ελληνικών δασών οι κλιματικές συνθήκες έπαιξαν σημαντικό ρόλο, ενώ η κρατική ολιγωρία και η έλλειψη υποδομών συνέβαλαν ακόμα πιο καθοριστικά στη μεγάλη καταστροφή. Η εν λόγω μελέτη επιδιώκει να δώσει μια τάξη μεγέθους για τις μελλοντικές κλιματικές συνθήκες που θα επηρεάσουν τα δάση της χώρας.
Επιλέχθηκε μάλιστα να εξεταστούν οι δέκα εθνικοί δρυμοί της χώρας, τα σημαντικότερα δηλαδή δασικά οικοσυστήματα. Το εύρημα της μελέτης είναι ότι θα αυξηθούν σε όλους τους εθνικούς δρυμούς οι ημέρες με υψηλό ρίσκο εμφάνισης πυρκαγιάς, από 5 ημέρες στον Αίνο της Κεφαλλονιάς έως 15 ημέρες σε Οίτη και Πάρνηθα.
Όπως όλα δείχνουν, οι κλιματικές συνθήκες της Ελλάδας την περίοδο 2020-2050 θα επηρεάσουν καθοριστικά τα δασικά συστήματα. Η αποτροπή της καταστροφής των δασών θα πρέπει να αποτελέσει μέγιστη προτεραιότητα για την ελληνική πολιτεία, η οποία θα πρέπει να αξιολογήσει τάχιστα τα ευρήματα της έκθεσης και να φροντίσει για τη λήψη των κατάλληλων μέτρων προστασίας του δασικού πλούτου της Ελλάδας.
ΜΙΧAΛΗΣ ΛΑΓAΝΗΣ
Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 2108 στις 16-1-2020
Το 2007 και το 2018 η Ελλάδα βίωσε δύο ανείπωτες τραγωδίες με εκατοντάδες νεκρούς και καμένα σπίτια και εκατομμύρια στρέμματα καμένων δασών, σε δύο θερμά καλοκαίρια με αλλεπάλληλες περιόδους καύσωνα και ημέρες με θυελλώδεις ανέμους.
Στην εξάπλωση των πυρκαγιών που κατέκαψαν σχεδόν μεγάλο ποσοστό των ελληνικών δασών οι κλιματικές συνθήκες έπαιξαν σημαντικό ρόλο, ενώ η κρατική ολιγωρία και η έλλειψη υποδομών συνέβαλαν ακόμα πιο καθοριστικά στη μεγάλη καταστροφή. Η εν λόγω μελέτη επιδιώκει να δώσει μια τάξη μεγέθους για τις μελλοντικές κλιματικές συνθήκες που θα επηρεάσουν τα δάση της χώρας.
Επιλέχθηκε μάλιστα να εξεταστούν οι δέκα εθνικοί δρυμοί της χώρας, τα σημαντικότερα δηλαδή δασικά οικοσυστήματα. Το εύρημα της μελέτης είναι ότι θα αυξηθούν σε όλους τους εθνικούς δρυμούς οι ημέρες με υψηλό ρίσκο εμφάνισης πυρκαγιάς, από 5 ημέρες στον Αίνο της Κεφαλλονιάς έως 15 ημέρες σε Οίτη και Πάρνηθα.
Όπως όλα δείχνουν, οι κλιματικές συνθήκες της Ελλάδας την περίοδο 2020-2050 θα επηρεάσουν καθοριστικά τα δασικά συστήματα. Η αποτροπή της καταστροφής των δασών θα πρέπει να αποτελέσει μέγιστη προτεραιότητα για την ελληνική πολιτεία, η οποία θα πρέπει να αξιολογήσει τάχιστα τα ευρήματα της έκθεσης και να φροντίσει για τη λήψη των κατάλληλων μέτρων προστασίας του δασικού πλούτου της Ελλάδας.
ΜΙΧAΛΗΣ ΛΑΓAΝΗΣ
Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 2108 στις 16-1-2020
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου