Στον δρόμο προς την καταστροφή !

Εξορύξεις και δρόμοι στα σπλάχνα παρθένων δασών

Στα οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα που κατασκευάζονται διαρκώς, όπως και στα ορυχεία και τα φράγματα, οφείλονται σε σημαντικό βαθμό η αποψίλωση μεγάλων εκτάσεων, η απώλεια της βιοποικιλότητας, η ρύπανση και η υποβάθμιση της γης.

Την ίδια στιγμή που υποτίθεται ότι ο κόσμος μεταβαίνει σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και η σύνθεση του παγκόσμιου ενεργειακού μείγματος μεταμορφώνεται στηριζόμενη κυρίως στην καθαρή ενέργεια, η ζήτηση για εξόρυξη μετάλλων και ορυκτών αυξάνεται. Η εντατικοποίηση των εξορύξεων έχει αποτέλεσμα την αύξηση της ανάπτυξης υποδομών μεγάλης κλίμακας σε πολλά τροπικά δάση πλούσια σε βιοποικιλότητα.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι υποδομές θεωρούνται άμεσα υπεύθυνες για το 9% έως το 17% της αποψίλωσης σε τροπικές και υποτροπικές δασικές χώρες τις τελευταίες δύο δεκαετίες

Ετσι, ενώ οι εξορύξεις καθίστανται ζωτικής σημασίας για την πρόσβαση σε βασικά μέταλλα, που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (όπως οι σπάνιες γαίες), η ανάπτυξη υποδομών μέσα σε δάση -ως αναγκαία προϋπόθεση για την εξόρυξή τους- μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αποψίλωση δασών, απώλεια της βιοποικιλότητας, ρύπανση και υποβάθμιση της γης. Δηλαδή, σε ό,τι μπορεί να υπονομεύσει τις όποιες συμφωνίες και δεσμεύσεις για το κλίμα, τη βιοποικιλότητα και, βέβαια, τα δάση.

Δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα δρόμων και σιδηρόδρομων σχεδιάζονται παράλληλα με ορυχεία και φράγματα, ανοίγοντας την πρόσβαση στα δάση της Νότιας Αμερικής, της Νοτιοανατολικής Ασίας και της Κεντρικής Αφρικής και τον δρόμο προς την καταστροφή, σύμφωνα με την έκθεση ενός συνασπισμού 25 οργανισμών έρευνας και προστασίας της φύσης που αποκαλείται NewYorkDeclarationonForestsAssessmentPartners (NYDF).

Αποψίλωση

Σήμερα, σχεδόν τα μισά από τα μεγάλα ορυχεία βρίσκονται σε δάση. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, 1.539 ορυχεία μεγάλης κλίμακας λειτουργούν σήμερα μέσα σε δάση, αριθμός που αντιπροσωπεύει το 44% όλων των εν λειτουργία ορυχείων. Το 2014, 50 χώρες και 50 από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου δεσμεύθηκαν να μειώσουν την αποψίλωση των δασών κατά 50% έως το 2020 και να τερματίσουν την καταστροφή των δασών έως το 2030. Ωστόσο, οι στόχοι για το 2020 έχουν χαθεί και η αποψίλωση των δασών αυξάνεται.

Στην έκθεση διαπιστώνεται ότι πολλές χώρες και επιχειρήσεις είχαν εισαγάγει κανονισμούς και σχέδια, αλλά η εφαρμογή τους παρέμεινε κακή. Δεν είναι τυχαίο ότι μόνο το 10% των 225 εταιρειών που εξορύσσουν στα δάση ανταποκρίθηκαν στο αίτημα των συγγραφέων της έκθεσης για πληροφορίες σχετικά με τις δεσμεύσεις τους για τη βιοποικιλότητα.

Η έκθεση του NYDF διαπίστωσε ότι μεγάλα έργα που αφορούν οδικούς άξονες σχεδιάστηκαν ή βρίσκονται υπό ανάπτυξη στις περισσότερες από τις κρίσιμες περιοχές των τροπικών δασών. Οι κυβερνήσεις πέντε χωρών του Αμαζονίου επενδύουν 27 δισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα πέντε χρόνια για να κατασκευάσουν ή να αναβαθμίσουν περισσότερα από 12.000 χιλιόμετρα δρόμων, αναφέρει η έκθεση, η οποία θα οδηγήσει σε αποψίλωση περίπου 2,4 εκατομμυρίων εκταρίων δασικής γης.

Στην Ινδονησία, ο συνολικού μήκους 4.325 χιλιομέτρων αυτοκινητόδρομος Trans-Papua θα διασχίσει το Εθνικό Πάρκο Lorentz, αυξάνοντας την πρόσβαση σε περισσότερα από 50.000 εκτάρια που έχουν παραχωρηθεί για εξορύξεις εντός του πάρκου, ενώ ένας σιδηροδρομικός σχεδιασμός για το Καλιμαντάν θα ανοίξει περιοχές για εξόρυξη άνθρακα και παραγωγή φοινικέλαιου. Στην Παπούα Νέα Γουινέα, το οδικό δίκτυο αυξήθηκε κατά 44% από το 2001 έως το 2018, με πάνω από 12.000 επιπλέον χιλιόμετρα ασφάλτου.

Για την κατασκευή των δρόμων εκκαθαρίστηκαν πάνω από 86.000 εκτάρια που αντιστοιχούν στο 12% της ολικής αποψίλωσης στην περιοχή κατά την ίδια χρονική περίοδο. Επιπλέον, δρομολογείται ο διπλασιασμός του μήκους του οδικού δικτύου της χώρας μέχρι τα τέλη του 2022, αναφέρει η έκθεση. Ανάλογα, στη λεκάνη του Κονγκό το οδικό δίκτυο εκτιμάται ότι έχει αυξηθεί κατά 40% από το 2003.

Φράγματα

Η άνθηση των υποδομών στην υποσαχάρια Αφρική περιλαμβάνει την ανάπτυξη δεκάδων διεθνών αυτοκινητόδρομων για την εξαγωγή ορυκτών και την παραγωγή ενέργειας, αναφέρει η έκθεση. Οι αυτοκινητόδρομοι θα διασχίζουν 400 προστατευόμενες περιοχές και θα υποβαθμίσουν επιπλέον 1.800.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, μέσα στις επόμενες τρεις δεκαετίες, εκτιμάται ότι επιπλέον 25 εκατομμύρια χιλιόμετρα δρόμων θα μπορούσαν να κατασκευαστούν, με το 90% να βρίσκεται σε αναπτυσσόμενες χώρες - συμπεριλαμβανομένων οικολογικά ευαίσθητων περιοχών. Η G-20 προβλέπει ότι, με τις τρέχουσες τιμές, οι επενδύσεις σε νέες υποδομές θα ανέλθουν σε 78,8 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2040.

Σαν να μην έφταναν αυτά, μαζί με τα σχέδια για την κατασκευή αυτοκινητόδρομων και σιδηρόδρομων, υπάρχουν και σχέδια για την ανάπτυξη της υδροηλεκτρικής ενέργειας στις λεκάνες απορροής του Αμαζονίου, του Κονγκό και του Μεκόνγκ που θα μπορούσαν να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στις λεκάνες απορροής των ποταμών και στη συνδεσιμότητά τους, γεγονός που παράλληλα αυξάνει την αποψίλωση των δασών.

Σε μια μελέτη για μια σειρά σχεδιαζόμενων φραγμάτων κατά μήκος της λεκάνης απορροής του ποταμού Ταπαζός του Αμαζονίου, διαπιστώθηκε ότι θα συνέβαλλαν σε μια επιπλέον απώλεια δασικών εκτάσεων 950.000 εκταρίων στον Αμαζόνιο έως το 2032, κυρίως λόγω της διάνοιξης συναφών με τα φράγματα δρόμων.

Και το οξύμωρο εδώ είναι ότι αν και τα υδροηλεκτρικά φράγματα θεωρούνται σημαντικοί παράγοντες για την ενεργειακή ασφάλεια και για τις στρατηγικές που έχουν υιοθετηθεί για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ακόμη και φράγματα μικρής κλίμακας μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά τα οικοσυστήματα των λεκανών απορροής των ποταμών, ιδιαίτερα όταν δεν λαμβάνονται υπόψη τα σωρευτικά αποτελέσματα των πολλαπλών φραγμάτων

*Efsyn Τάσος Σαραντής