Πόσο (α)κατάλληλα για τις κλιματολογικές συνθήκες και πόσο ωφέλιμα είναι τα δέντρα που φυτεύονται στις πόλεις;

Εχει γίνει κάποια σχετική μελέτη στην πόλη μας, ή φυτεύουμε ότι βρίσκουμε ή ότι μας πουλάνε? Τα πανεπιστημιακά ιδρύματα ειναι διαθέσημα για συνεργασίες, τα αναζητήσαμε?

Τους τρόπους αύξησης και ορθολογικής διαχείρισης του αστικού πρασίνου, αλλά και την αλληλεπίδρασή του με την κλιματική αλλαγή διερευνά το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Life CLIVUT, στο οποίο συμμετέχει ως εταίρος το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με το τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος.

«Το ζήτημα της καταλληλότητας των φυτών είναι το κυριότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε όλοι όσοι ασχολούμαστε με το αστικό πράσινο, το οποίο αποτελεί αντικείμενο της επιστήμης της Δασοκομίας Πόλεων. Το κυριότερο για τα φυτά είναι να επιλεγεί το σωστό είδος, γιατί κάθε δέντρο ευδοκιμεί σε μία συγκεκριμένη ζώνη εξάπλωσης και με συγκεκριμένες απαιτήσεις.

Στο πλαίσιο του Life CLIVUT υλοποιείται το πρόγραμμα Green Tree, το οποίο «τρέχει» ο δήμος Θεσσαλονίκης και έχει ολοκληρωθεί με τη συνεργασία του τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος. Το πρόγραμμα περιελάμβανε τη δημιουργία ενός Ψηφιακού Μητρώου για όλα τα δέντρα που υπάρχουν στις δενδροστοιχίες της Θεσσαλονίκης.

Τα 10 πιο κοινά δένδρα, κατά φθίνουσα σειρά εμφάνισης, στην πόλη της Θεσσαλονίκης που καταγράφηκαν στο GreenTree είναι η Σοφόρα, η Ψευδακακία, το Σφενδάμι, το Λιγούστρο, η Κερλετέρια, το Πλατάνι, η Νεραντζιά, η Κελτίδα, η Υγράμβαρη και η Φλαμουριά. Από έρευνες που έγιναν στο εργαστήριο Δασοκομίας βρέθηκε ότι τα πιο κατάλληλα δασοπονικά είδη, κατά σειρά, για την πόλη της Θεσσαλονίκης είναι:

- η Κελτίδα: κατάλληλο, παρουσιάζει μεγάλη αντοχή στη ξηρασία και σε ασβεστούχα εδάφη, όπως είναι τα αστικά εδάφη.

- Η Σοφόρα: κατάλληλο, πολύ ωραίο δένδρο, ανθεκτικό στις συνθήκες των πόλεων, ανθοφορεί όλο το θέρος.

- Το Πλατάνι: κατάλληλο, είναι πολύ ανθεκτικό, αλλά απαιτεί μεγάλο αυξητικό χώρο.

- Το Σφενδάμι: κατάλληλο, ολιγαρκές, ανθεκτικό στις συνθήκες των πόλεων

- Η Κερλετέρια: κατάλληλο υπό προϋποθέσεις, ανθεκτικό στον καύσωνα και τη ξηρασία. Δημιουργεί προβλήματα με τους καρπούς, κατάλληλο για ανοιχτούς χώρους.

- Η Υγράμβαρη: κατάλληλο υπό προϋποθέσεις, ανθεκτικό στην παγωνιά, και τις χαμηλές θερμοκρασίες. Μεγαλώνει με επιτυχία σε διάφορους τύπους εδαφών, αλλά τα αλκαλικά εδάφη καλό είναι να αποφεύγονται.

- Η Ψευδακακία: κατάλληλο υπό προϋποθέσεις, ολιγαρκές, ανθεκτικό στον τεχνητό φωτισμό, αλλά κινδυνεύει από ανεμοθλασίες.

- Το Λιγούστρο: κατάλληλο υπό προϋποθέσεις, είναι θάμνος, αλλά αν κλαδευτεί και παραμείνει ένας κορμός μπορεί να αναπτυχθεί ως δένδρο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μικρούς αυξητικούς χώρους. Δημιουργεί προβλήματα με τους καρπούς του.

- Η Νεραντζιά: ακατάλληλο. Το όμορφο αυτό δένδρο των δενδροστοιχιών της Αθήνας δεν ταιριάζει στις κλιματικές συνθήκες της Θεσσαλονίκης, διότι είναι ευαίσθητο στους παγετούς. Πριν μερικά χρόνια είχαν καταστραφεί όλες οι Νεραντζιές της οδού Ανθέων.

- Η Φλαμουριά: ακατάλληλο, έξω από τη ζώνη εξάπλωσής του, απαιτεί νωπά εδάφη.

Αστικά δέντρα και κλιματική αλλαγή

Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Life CLIVUT, με τίτλο «Κλιματική Αξία των Αστικών Δένδρων», έχει ως εταίρους τρεις χώρες της Ευρώπης, την Ελλάδα, την Ιταλία και την Πορτογαλία. Από την Ελλάδα εταίρος είναι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και ειδικότερα το Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο του προγράμματος αξιολογείται η σημασία του αστικού πρασίνου, ώστε να προταθούν τρόποι αύξησης και ορθολογικής διαχείρισής του, ενώ ερευνάται και η αλληλεπίδρασή του με την κλιματική αλλαγή.

Όπως επισήμανε η κ. Τσιτσώνη η σχέση των αστικών περιοχών με την κλιματική αλλαγή είναι διττή: από τη μια πλευρά δέχονται τις επιπτώσεις του φαινομένου αυτού, από την άλλη όμως είναι και οι κύριοι ρυπαντές, καθώς παράγουν μέχρι και το 70% των ανθρωπογενών αερίων του θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Έτσι τίθεται πολύ έντονα το πρόβλημα και η ανάγκη να θωρακιστούν οι πόλεις έναντι της κλιματικής αλλαγής με την αύξηση του πρασίνου. Και τα δέντρα απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα, που είναι το κυριότερο από τα αέρια του θερμοκηπίου.

Προκειμένου να μελετηθούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις αστικές περιοχές έχουν δημιουργηθεί οι φαινολογικοί κήποι. «Η επιστήμη της φαινολογίας μελετά τις αλλαγές που σηματοδοτούν τον κύκλο ζωής των φυτών. Τα φυτά έχουν μία εποχιακή δραστηριότητα, με βιολογικά γεγονότα που σηματοδοτούν τον κύκλο ζωής τους, όπως η ανθοφορία, η καρποφορία, η έκπτυξη ή η πτώση των φύλλων. Τα τελευταία χρόνια η φαινολογία δίνει τη δυνατότητα παρατήρησης και μελέτης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, καθώς φαίνεται να υπάρχει μετατόπιση της έναρξης των βιολογικών γεγονότων, αλλά και μεταβολή στη διάρκειά τους. Για παράδειγμα, από έρευνες που έγιναν στην Ευρώπη βρέθηκε ότι σε ένα είδος δρυός η έκπτυξη των φύλλων λαμβάνει χώρα νωρίτερα κατά έξι μέρες, οπότε οι κάμπιες που τρέφονται από τα φύλλα προσαρμόζονται και γεννιούνται έξι μέρες νωρίτερα. Αυτό όμως επηρεάζει τα αποδημητικά πουλιά, που, όταν θα φτάσουν, οι κάμπιες θα έχουν μετατραπεί σε χρυσαλλίδες, επομένως θα έχουμε μείωση του πληθυσμού τους. Αυτό θέλουμε να τονίσουμε. Ότι δηλαδή αυτή η μεταβολή της αυξητικής περιόδου μπορεί να δημιουργήσει πολύ μεγάλο πρόβλημα στην τροφική αλυσίδα», σημείωσε η κ. Τσιτσώνη.

*greenagenda