Η σημασία των βουνών στη διατήρηση της βιοποικιλότητας

Τα βουνά φιλοξενούν το 50% της παγκόσμιας βιοποικιλότητας. Η διαφοροποιημένη τοπογραφία τους ανάλογα με το υψόμετρο, την κλίση και τον προσανατολισμό της πλαγιάς, διαμορφώνει ειδικές συνθήκες για πολλά και διαφορετικά ενδημικά είδη φυτών και ζώων, όπως επίσης για την ανάπτυξη της καλλιέργειας κηπευτικών και δασικών ειδών υψηλής οικολογικής, αισθητικής, οικονομικής και άλλης αξίας. Είναι επίσης σημαντικό ότι τα βουνά προσφέρουν περίπου το 50% του γλυκού νερού που χρειάζεται καθημερινά ο πληθυσμός στον πλανήτη.

Ωστόσο, τα ορεινά οικοσυστήματα απειλούνται τόσο από την κλιματική αλλαγή, όσο και από την ανθρώπινη παρέμβαση και υπερεκμετάλλευση. Ο πρωτοφανής ρυθμός με τον οποίο λιώνουν οι πάγοι και η διαταραχή του υδρολογικού κύκλου, αλλαγές στη χρήση της γης, η αξιοποίηση μη-αειφόρων γεωργικών πρακτικών, η εμπορική εξόρυξη ορυκτών υλικών, η υλοτομία και η λαθροθηρία έχουν σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα των βουνών. Οι φυσικές καταστροφές επιταχύνουν τη μείωση της βιοποικιλότητας και συμβάλλουν στη δημιουργία ενός εύθραυστου περιβάλλοντος, με επιπτώσεις κυρίως για τις ορεινές κοινότητες που επηρεάζονται άμεσα. Επιπλέον, η περιβαλλοντική υποβάθμιση, η απώλεια βιοτικών πόρων και η συνακόλουθη υποχρεωτική μετανάστευση είναι δυνατόν να προκαλέσουν εγκατάλειψη των παραδοσιακών πρακτικών, μέσω των οποίων δεν απειλείτο ή και προστατευόταν η βιοποικιλότητα για πολλούς αιώνες.

Στις μέρες μας, η αειφόρος διαχείριση της ορεινής βιοποικιλότητας αναγνωρίζεται ως παγκόσμια προτεραιότητα, γι’ αυτό και η προστασία των βουνών και η διατήρηση της βιοποικιλότητάς τους έχουν ενταχθεί στον 15ο Στόχο για την Αειφόρο Ανάπτυξη του ΟΗΕ, που αναφέρεται στη «Ζωή στα χερσαία οικοσυστήματα». «Η βιοποικιλότητα των βουνών» είναι και το θέμα της φετινής Διεθνούς Ημέρας Βουνών, που γιορτάζεται από τα Ηνωμένα Έθνη κάθε χρόνο στις 11 Δεκεμβρίου.

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/ Εκπαίδευση για την Αειφορία επιδιώκει, τόσο μέσα από βιωματικές όσο και μέσα από κριτικές προσεγγίσεις, και συνεργατικές και ενδυναμωτικές μεθόδους, να φέρει σε επαφή όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως ηλικίας, κοινωνικής βάσης και επαγγελματικής ή άλλης απασχόλησης, να γνωρίσουν τον πλούτο και να εκτιμήσουν την εγγενή αξία των βουνών και να συνδεθούν ενεργά στην προσπάθεια ανάδειξης και προστασίας των θαυμαστών οικοσυστημάτων που συναντώνται σε αυτά και των κοινοτήτων που συμβιώνουν με αυτά.

*Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης – ΕργΠΕ, ΕΚΠΑ*